بررسی انواع گیربکس خودرو؛ درباره مدل‌های گیربکس چقدر می‌دانید؟

آوریل 14, 2025

اگر به ماشین‌ها علاقه‌مند باشید، حتما تا به حال نام گیربکس (Gearbox) را شنیده‌اید. این قطعه حیاتی در خودروها، به انتقال قدرت از موتور به چرخ‌ها کمک می‌کند و معمولا بین موتور و چرخ‌ها قرار دارد. به زبان ساده‌تر، گیربکس به راننده کمک می‌کند تا خودرو را راحت‌تر کنترل کند.

به صورت کلی، یک گیربکس شامل تعدادی چرخ دنده و میله‌های مختلف است که توانایی انتقال نیرو را از موتور به چرخ‌ها دارند. گیربکس‌ها، مدل‌های متفاوتی دارند که روی عملکرد و بازدهی آن‌ها اثر می‌گذارد. شناخت انواع گیربکس می‌تواند به شما در انتخاب و خرید خودروی مناسب برای خرید کمک کند.

معرفی انواع گیربکس خودرو

گیربکس‌ها بسته به طراحی و میزان قدرت انتقالی از موتور به چرخ‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. این دسته‌ها قاعده کلی خاصی ندارند و براساس طراحی گیربکس یا کاربرد آن تعیین می‌شوند. یکی از اصلی‌ترین مدل‌های گیربکس، گیربکس دستی است.

با توجه به هزینه ساخت پایین، بیشتر ماشین‌های بازار از جمله ارزان ترین ماشین‌ های ایرانی از این مدل گیربکس استفاده می‌کنند. در این مدل، راننده کنترل کامل روی گیربکس و دنده دارد و می‌تواند میزان توان دریافتی از گیربکس را عوض کند. در صورت خرابی گیربکس خود، می‌توانید به نمایندگی کجور مراجعه کنید.

 مدل دیگر گیربکس با کلاچ، مدل دو کلاچه است که در خودروهای دیزلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مدل یک کلاچ برای دنده‌های زوج و یک کلاچ برای دنده‌های فرد در ماشین قرار دارد. همچنین در این مدل که با نام DCT شناخته می‌شود، از مایع برای کلاچ استفاده نمی‌شود. این ویژگی باعث بهینه‌سازی مصرف سوخت می‌شود.

مبدل گشتاور نیز یک مدل گیربکس است که در این مدل، راننده به صورت فیزیکی دنده را عوض نمی‌کند. همچنین در این مدل ماشین قابلیت توقف کامل، حتی در صورت فعالیت موتور را دارد. ویژگی دیگر این گیربکس، تغییر سرعت بسیار روان حتی در سرعت‌های پایین است. دو مدل اصلی دیگر نیز برای گیربکس‌ها وجود دارند:

انواع گیربکس اتومات

گیربکس‌های اتومات یا همان اتوماتیک، دسته‌ای از گیربکس‌ها هستند که از یک قطعه الکترونیکی یا هیدرولیکی برای کنترل گیربکس استفاده می‌کنند. این قطعه می‌تواند با شناسایی نیاز ماشین، میزان قدرت مناسب را از طریق گیربکس به چرخ‌ها منتقل کند و مدل‌های گیربکس مختلفی نیز در دسته گیربکس‌های اوتومات قرار می‌گیرند.

ویژگی اصلی این نوع گیربکس، بهینه‌سازی فوق‌العاده سوخت است. با شناسایی اتوماتیک بهترین میزان قدرت مورد نیاز، این نوع گیربکس می‌تواند به صورت کاملا دقیق و در لحظه قدرت را از موتور به چرخ‌ها منتقل کند که منجر به بهینه‌سازی بسیار بالا در مصرف سوخت می‌شود.

مدل دیگری از گیربکس‌های اتومات با نام CVT وجود دارد که در برخی مدل‌ها مانند خودروهای بی ام کارز و ماشین های بهمن موتور استفاده می‌شود. این مدل بهترین بازدهی را در ماشین‌های هیبرید دارد و می‌تواند توان مورد نیاز برای حرکت ماشین را به صورت برابر بین موتور دیزلی و الکتریکی ماشین‌های هیبریدی تنظیم کند.

تفاوت گیربکس cvt با at، در استفاده از گشتاور یا نسبت چرخ‌دنده است. در مدل at از گشتاور و در مدل cvt از نسبت چرخ‌دنده استفاده می‌شود. استفاده از نسبت چرخ‌دنده به گیربکس‌های cvt کمک می‌کند تا مصرف سوختی بهینه‌تر را ارائه دهند و در عین حال ماشین نیز عملکردی مناسب داشته باشد.

قیمت خودرو‌‌های اتوماتیک به‌دلیل استفاده از گیربکس‌های اتومات بیشتر از سایر خودرو‌هاست که از گیربکس معمولی استفاده می‌کنند.

انواع گیربکس حلزونی

یک گیربکس حلزونی، نوعی گیربکس است که برای انتقال قدرت بین دو محور عمود غیر متقاطع مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این مدل گیربکس در برخی ماشین‌ها نیز استفاده می‌شود. گیربکس‌های حلزونی معمولا برای کاهش سرعت و دور ورودی در دستگاه‌ها استفاده می‌شوند.

استفاده اصلی گیربکس حلزونی، در کاهش دور ورودی و افزایش گشتاور خروجی است. این ویژگی باعث می‌شود تا از گیربکس‌های حلزونی در مواردی که نیازمند گشتاور خروجی بسیار بالا و سرعت ورودی پایین هستند مانند بالابرها استفاده شود.

قابلیت دیگر گیربکس‌های حلزونی، قابلیت قفل کردن خود است. هنگامی که گیربکس در حال انتقال توان نیست و در حالت سکون قرار دارد، از چرخش برعکس به صورت خودکار جلوگیری می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود تا بدون نیاز به ترمز، گیربکس حلزونی از برعکس شدن جهت حرکت خود جلوگیری کند.

عملکرد با صدای بسیار پایین، یکی دیگر از ویژگی‌های گیربکس حلزونی است و این گیربکس قابلیت فعالیت با کمترین صدای ممکن را دارد. از لحاظ میزان مصرف نیز گیربکس‌های حلزونی نسبت به دیگر گیربکس‌ها کمی مصرف بیشتری دارند؛ با این حال، این نوع گیربکس‌ها کماکان میزان مصرف معقول و مناسبی دارند.

نتیجه‌گیری

گیربکس، یکی از قطعات بسیار مهم و اصلی هر خودرو به شمار می‌رود. وظیفه اصلی این قطعه، انتقال قدرت از موتور به چرخ‌های ماشین است که باعث حرکت ماشین می‌شود. همچنین این قطعه به راننده کنترل بیشتر (به خصوص در مدل‌های دستی) در رانندگی و استفاده از توان ماشین را می‌دهد.

چندین مدل اصلی گیربکس در ماشین‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند که اصلی‌ترین و رایج‌ترین این مدل‌ها، مدل دستی است که با یک دنده و پدال کلاچ کنترل می‌شود. مدل‌های دیگری از گیربکس نیز وجود دارند که در این مقاله به بررسی این مدل‌ها پرداختیم.